MURO PRUTHENICO CZYLI MUR PRUSKI W OSTRÓDZIE

Mur pruski, konstrukcja szachulcowa, architektura ryglowa – wszystkie te określenia odnoszą się budynków wznoszonych z cegieł i drewnianych belek. Domy wzniesione w konstrukcji muru pruskiego, należą do pereł dawnej architektury. Ile z nich dotrwało do dnia dzisiejszego w naszym mieście?

W połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Ostródzie zburzono zabytkowy spichlerz, który znajdował się przy zbiegu ulic Słowackiego i Spichrzowej. Był to największy ostródzki obiekt, zbudowany w konstrukcji ryglowej. Oprócz niego w naszym mieście zostało jeszcze kilka małych budynków o takiej budowie. Pozbawione właściwej opieki chylą się ku upadkowi. Tymczasem konserwatorzy zabytków zadają sobie pytanie: jak długo w krajobrazie Warmii i Mazur pozostanie architektura szachulcowa.

spichlerz 3_wm

Ten typ budownictwa był powszechny w krajobrazie przede wszystkim w XIX wieku i pierwszej połowie XX wieku. Najstarsze zachowane obiekty powstały w XVIII wieku. Z tego okresu pochodzi między innymi spichlerz w Braniewie z 1745r. czy też domy podcieniowe w Jelonkach. Obecnie w Powiecie Ostródzkim, chyba najlepiej zachowanym obiektem jest kościół w Kraplewie zbudowany w 1848r.

DSCN9795_wm

Do chwili obecnej zachowało się stosunkowo dużo budynków o charakterze willowym, przy wznoszeniu, których stosowano konstrukcję ryglową w drugiej kondygnacji oraz w szczytowej części. W Ostródzie zachowało się kilka budynków o takiej zabudowie: przy ulicach: Stefana Czarnieckiego, ul. Jana Pawła II, ul. 3 Maja i jedna z najładniejszych: willa A. Wicherta znajdująca się przy ul. Gustawa Gizewiusza. Na tych przykładach widać, że konstrukcja ryglowa spełniała wymogi nie tylko konstrukcyjne, ale była także elementem zdobienia. Dotyczy to nie tylko budynków mieszkalnych, lecz także budynków gospodarczych. Po 1945 roku wiele budynków z murem pruskim było celowo niszczonych. Przez następne dziesięciolecia nieliczne obiekty zbudowane w konstrukcji ryglowej popadały w ruinę.

mm_wm

Po 1989 roku, wśród miłośników dawnej architektury odżyły nadzieje, że nadszedł czas, aby otoczyć właściwą opieką zabytki. Niestety, tak się nie stało. O zachowaniu wielu obiektów zabytkowych decydują teraz czynniki ekonomiczne. W mniejszym stopniu dotyczy to budynków mieszkalnych, natomiast bardzo małe szanse przetrwania mają budynki gospodarcze. Wpis do rejestru zabytków nie uratował spichlerza z końca XIX wieku w Ostródzie. Poza grupką miłośników historii miasta, nikt z urzędowych osób nie wykazuje żadnego zainteresowania zabytkową architekturą szachulcową, zwłaszcza budynkami gospodarczymi, których na terenie Ostródy zachowało się jeszcze klika. Nieremontowane obiekty gospodarcze przy ulicach: Juliusza Słowackiego czy I Dywizji popadają w ruinę i za kilka lat po prostu się zawalą. Naukowcy i miłośnicy dawnego krajobrazu szacują, że za parę lat, duża część budynków o konstrukcji ryglowej, zwłaszcza gospodarczych, zniknie z krajobrazu wsi i miast Warmii i Mazur.

mmmm_wm

Niewiele jest osób lub firm, które często za własne pieniądze ratują zabytkowe budynki o konstrukcji szachulcowej. Na szczególną uwagę zasługują w tym miejscu właściciele dawnego majątku Galiny, którzy wyremontowali zabytkową substancję pałacową, w tym XIX-wieczną stodołę oraz XVIII-wieczny spichlerz. Kilkanaście innych obiektów zostało przeniesionych do muzeów – skansenów: Budownictwa Ludowego w Olsztynku oraz Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie. W Ostródzie parę budynków zbudowanych w konstrukcji muru pruskiego znajduje się na terenie należącym do Polskich Kolei Państwowych (wszystkie przy ul. Juliusza Słowackiego). Z uwagi na ciągłe użytkowanie są one w dobrym stanie technicznym. Niestety w bardzo złym stanie są budynki przy ul. Garnizonowej, po dawnych koszarach z połowy XIX wieku. Jeden z nich w tej chwili grozi katastrofą budowlaną.

Architekci krajobrazu uważają, że lawinowo postępująca przebudowa wsi grozi zatraceniem jej tradycyjnego charakteru i prowadzi do wyparcia charakterystycznej architektury. Dlatego ważną kwestią jest udokumentowanie istnienia architektury szachulcowej w naszej okolicy. Oprócz ukazania piękna tych zabytków wiążą się z tym możliwości ich zachowania. Zwracamy się z apelem do czytelników o nadsyłanie fotografii obiektów zbudowanych w konstrukcji szachulcowej, znajdujących się w Ostródzie lub jej okolicach. Najciekawsze prace opublikujemy.

Wojciech Gudaczewski

1 comments

Dodaj komentarz

*

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.