LIST OD CZYTELNIKA. 3 MAJA W OSTRÓDZIE. SACRUM I PROFANUM?

Podczas świąt państwowych od lat mamy ten sam scenariusz – głównie oficjele składają kwiaty pod pomnikami. Mieszkańców tu jak na lekarstwo. Nie inaczej było teraz podczas Święta Konstytucji 3 Maja w Ostródzie.

3 Maja na profilu Ostróda News na Facebooku, zamieszczono krótki film z przemarszu spod kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny pod pomnik Tadeusza Kościuszki. Bardzo szybko zostało to skomentowane: Znaczy wiele się nie zmieniło w Ostródzie, kiedyś był POCHÓD, a dziś… widocznie nikt nic mądrego tam nie powiedział więc tylko przemarsz upamiętnił to święto. Historia wcale nie jest przeszłością, ona cały czas się dzieje.” – napisał jeden z internatów.

13162363_1617999741852157_1599447894_nNie sposób nie odnieść się do tych słów. Na wstępie powrócę do użytego zwrotu „krótki film z przemarszu” – „krótki” bo ilość uczestników była nader skromna. Widać zwykłych mieszkańców miasta nie interesuje maszerowanie z władzami różnych szczebli. Humory jednak dopisywały, wszyscy uśmiechnięci – wszakże to święto państwowe i przedstawiciele urzędów spełniają swój obowiązek uczczenia święta. Uroczysta Msza Święta w kościele, patriotyczne kazanie i wymarsz pod pomnik Tadeusza Kościuszki. I tu kłania się chyba nieznajomość historii. Otóż mimo zasług Tadeusza Kościuszki, jako naczelnika powstania, dowódcy w bitwie pod Racławicami, on sam był wielkim przeciwnikiem Kościoła i religii w ogóle. Skąd więc taki dysonans u władz, które zaraz po uroczystej mszy świętej składają kwiaty pod pomnikiem człowieka, który krytykował Kościół i religię?

Kościuszko w listach do Księcia Czartoryskiego pisał o księżach, o Kościele: „Nie można spodziewać się, że zmienią postępowanie, gdyż w ich interesie leży istotnie fascynowanie oczu ludu kłamstwem, strachem przed piekłem, dziwacznymi dogmatami i abstrakcyjnymi czy też niezrozumiałymi ideami teologii (…) Widziano rządy despotyczne posługujące się tą zasłoną religii w przekonaniu, że była ona najmocniejszą podporą ich władzy; wówczas to wyposażono w sposób możliwie najbogatszy księży kosztem nędzy ludów. Przyznano im najbardziej oburzające przywileje łącznie z zasiadaniem przy tronie. Słowem, do tego stopnia rozmnożono łaski, dobra i bogactwa duchowieństwa, że połowa narodu z tego powodu cierpi i jęczy w nędzy, podczas gdy oni nic nie robiąc opływają we wszystko.” 

Ten polski dowódca postulował całkowity rozdział państwa od Kościoła. Stał na stanowisku, że „księża będą zawsze wykorzystywać ciemnotę i przesądy ludu. Będą posługiwać się religią jak maską, pod którą kryje się obłuda i zbrodniczość ich poczynań”. To są słowa nikogo innego jak Tadeusza Kościuszki, pod którego pomnikiem ostródzkie władze składały kwiaty – zresztą składają je od lat. Dlaczego?

DSCN9770Pomnik Tadeusza Kościuszki powstał w Ostródzie zaraz po II wojnie światowej, za zgodą a może nawet z inicjatywy władz komunistycznych. Sam Kościuszko znany był przecież jako „książę chłopów” a więc dla komuny, władzy proletariatu, robotników i chłopów był doskonałą postacią z historii Polski do wykorzystania dla własnych potrzeb. Wiedzieli o tym komuniści, którzy maju 1943 r., sformowali 1 Dywizję Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, na podstawie postanowienia Państwowego Komitetu Obrony ZSRR, według etatu sowieckiej dywizji piechoty. Decyzją Józefa Stalina dowództwo dywizji objął płk dypl. Zygmunt Berling. Nadzór polityczny nad dywizją sprawował Związek Patriotów Polskich czyli Centralne Biuro Komunistów Polskich w Moskwie. Wykorzystanie w tej sprawie Kościuszki było celowe. Bohater ten odpowiadał wzorcom komunistów – krytykował Kościół, był deistą (o tym za chwilę), wspierał chłopów itd. Komuniści wykorzystali też nazwę miejscowości do utworzenia wojska pod protektoratem Stalina –  powstała ona w Sielcach nad Oką. Ta swojsko brzmiąca nazwa kojarzyła się z Siedlcami a i data przysięgi żołnierzy 1 Dywizji też była nie przypadkowa: odbyła się 15 lipca 1943, w rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Tak miejscem, postacią i datą z historii omamiono wielu żołnierzy, którzy świadomie-nieświadomie złożyli przysięgę: do dochowania wierności sojuszniczej Związkowi Radzieckiemu i dochowanie braterstwa broni sojuszniczej Czerwonej Armii. 

Na to oczywiście Tadeusz Kościuszko nie miał wpływu, ale w ten sposób wykorzystano jego osobę, jego poglądy w stosunku do Kościoła, do sprawy chłopskiej (7 maja 1794 r. wydał uniwersał połaniecki, który przyznawał wolność chłopom i ziemię, tym którzy będą walczyć w powstaniu). DSCN9766Stąd też zapewne pierwszy pomnik jaki powstał w Ostródzie po II wojnie światowej był poświęcony właśnie Kościuszce. Od niepamiętnych czasów komuny składano tu kwiaty a zwyczaj ten pozostał także po 1989 roku. Każdy zna przecież Kościuszkę jako bohatera dwóch narodów – polskiego i amerykańskiego. No właśnie – a czy ktoś zadał sobie pytanie jak Kościuszko znalazł się w Ameryce, skoro po przegranym Powstaniu Kościuszkowskim trafił do więzienia? Kto wie o tym, że gdy dostał się do niewoli rosyjskiej po powstaniu, aby wyjść na wolność z więzienia w Petersburgu, podpisał przysięgę wiernopoddańczą wobec cara Pawła I i zainkasował 12 tysięcy rubli od Moskali, na dalsze życie na wygnaniu? Zachowało się nawet pokwitowanie za wzięte pieniądze. Właściwie to Car Paweł I chciał podarować Kościuszce włości z tysiącem poddanych chłopów, ale ten jednakże uprosił o zamianę daru na pieniądze, zamierzał bowiem wyjechać do Stanów Zjednoczonych. Co też się stało. Zostawił więc Kościuszko swoją Ojczyznę i nigdy do niej ponownie nie zawitał.  Gdy zmarł, senat Rzeczpospolitej Krakowskiej uchwalił budowę kopca Kościuszki, na którego budowę, znaczną sumę przekazał też… panujący wówczas rosyjski cesarz Aleksander I.

Wróćmy jeszcze do stosunku Tadeusza Kościuszki do wiary i jego stosunku do Kościoła, skąd takie poglądy u Naczelnika Insurekcji? Tadeusz Kościuszko nie uznawał kościoła i wiary katolickiej (każdej innej zresztą też) bo był deistą. Deizm to nurt filozoficzny, którego cechą wspólną jest przekonanie, że istniał jedynie konstruktor świata. Deistyczny stwórca, „bóg bezosobowy” raz tylko ustanowił porządek świata i prawa i dalej już nie ingeruje w jej rozwój przyrodniczy, społeczny czy osobniczy. Stąd się wzięła tak zaciekła krytyka Kościoła przez Tadeusza Kościuszkę.DSCN9769

Tak więc dziwić może fakt, że obecne władze organizują patriotyczną uroczystość właśnie pod pomnikiem Tadeusza Kościuszki. Nie dziwi jednak to, że nigdy nie biorą w niej udział przedstawiciele duchowieństwa. Nawiasem mówiąc, popiersie Naczelnika stoi na postumencie, na którym przed 1945 rokiem znajdowała się figura pruskiego żołnierza, symbol niemieckiej chwały i zwycięstwa – ale to pewnie nikogo już nie interesuje. Kilka lat temu w miejscu tym wybuchł skandal związany z ustawieniem pod pomnikiem Kościuszki warty złożonej z rycerzy krzyżackich. Widać nowe władze nie wyciągnęły żadnej lekcji z historii, z tego wydarzenia.

Dobór miejsca uroczystości ma bowiem kolosalne znaczenie dla jej powagi. Tym bardziej, że Kościuszko z Konstytucją 3 Maja nie ma nic wspólnego. O wiele trafniejszym miejscem byłaby więc złożenie kwiatów pod tablicą pamiątkową Stanisława Staszica, który był współtwórcą projektu konstytucji. Tablica znajduje się na budynku ZSZ im. Stanisława Staszica w Ostródzie. Tym samym przemarsz byłby krótszy i ruch uliczny mniej zablokowany.

13170642_1617999748518823_862021247_o.pngTyle o aspektach historycznych wydarzenia. Względy społeczne: dobrze, że w parku nad jeziorem Drwęckim odbywała się majówka, stragany, miejsca do zabaw dla dzieci, ponieważ każde święto powinno być radosne, bez niepotrzebnego nadęcia i składania kwiatów przez oficjeli, bo jak widać mieszkańców mało to interesuje. Może na bulwarze przydałby się jakiś impreza muzyczna, wówczas zamkowy koncert o godz. 17.00 byłby niepotrzebny. Rozciąganie w czasie święta mija się z celem, ludzie też mają swoje domy i rodziny, z którymi chcieliby spędzić czas.

I jeszcze o Naczelniku powstania: kult i pamięć o Tadeuszu Kościuszce jako polskim bohaterze narodowym trwa do dziś. Celem tego tekstu nie było jego podważanie, tylko uświadomienie o faktach z jego życia. Wielu polskich historyków spiera się o to, czy Kościuszko zasłużył na ten kult patriotyzmu czy też nie.  Jedno jest pewne opisane wydarzenia z życia Kościuszki nie współgrają ze scenariuszem organizowanych uroczystości w Ostródzie. Bo jeśli rozpoczynają się one Mszą Świętą a kończą składaniem kwiatów pod pomnikiem krytyka Kościoła – to jest to niezrozumiałe. Chyba, że celowe – a to już inna sprawa.

Czytelnik

Tyle nasz czytelnik. A państwo co o tym sądzicie? Zgadzacie się z nim czy też grubo przesadził? Czekamy na wasze opinie pod mailem redakcja@ostrodanews.pl. Zapraszamy do dyskusji.

  • Korespondencja nadesłana przez czytelników nie zawsze jest tożsama z poglądami redakcji

Dodaj komentarz

*

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.