Plac Tysiąclecia przed II wojną światową dzielił się na dwie części – Stary i Nowy Rynek. W 1945 roku został prawie doszczętnie spalony przez Armię Czerwoną. Wiele ze spalonych domów można było odbudować, zdecydowano jednak inaczej – zniszczone budynki rozebrano, a ze starej zabudowy ocalały dwa obiekty: budynek przedwojennej informacji turystycznej oraz narożny, zaokrąglony dom przy obecnej ulicy Pułaskiego
W latach 60. XX wieku plac zabudowano współczesnymi budynkami zachowując w przybliżeniu trójkątny kształt całego rynku. Nie odbudowano stojącego w centrum ratusza, o którym przez długie lata przypominało sześć z ośmiu lip otaczających przed wojną ten obiekt. Drzewa wycięto na początku 2013 roku w związku z planowaną odbudową ratusza.
STARY RYNEK
Strona zachodnia Starego Rynku (tam gdzie dzisiaj stoi duży blok, oddzielający od siebie dwie części ulicy Zamkowej) przed II wojną światową zabudowana była domami z XVIII i XIX wieku (na zdjęciu powyżej). W pierwszym od lewej znajdowała się restauracja Bürgerhof należąca do Alberta Bendinga, która znana była z dużego wyboru piw z browarów w Królewcu, Olsztynie i Szczytnie. W 1920 roku mieściła się tu siedziba „Ostdeutscher Heimatdienst” (Wschodnioniemiecka Służba Ojczyźniana), organizacja dążąca do pozostawienia w Prusach Wschodnich terenów podlegających plebiscytowi.
Budynek z prawej strony należał do rodziny Samulon (na resztkach żydowskiego cmentarza w Ostródzie zachowały się dwie macewy Szlomo i Justyny Samulon zmarłych w drugiej połowie XIX wieku). Na parterze tego domu działała „Księgarnia Ratuszowa” Adolfa Brüskego. Nazwę swą wzięła od tego, że do 1927 roku mieściła się w pobliskim ratuszu. Dalej był sklep metalowy Ernsta Döhringa. W latach 80. XX wieku odtworzono w przybliżeniu przedwojenny kształt tej pierzei – na parterze tak jak przed wojną mieszczą się sklepy.
Po północnej stronie, w miejscu gdzie po II wojnie światowej mieścił się „Bar Frykas”, a później sklep z artykułami AGD, znajdował się założony w 1878 roku sklep konfekcyjny firmy L. Lipsky & Sohn (na zdjęciu pierwszy po lewej). Kolejny sklep należał do Emila Hoppego, który handlował wyrobami metalowymi i narzędziami. Dalej był sklep spożywczy Augusta Czacharowskiego. Jeden z kolejnych domów zajmowała księgarnia Carla Sekunny, znanego fotografa i wydawcy wielu przedwojennych pocztówek. W następnym (Sächsisches Engros Lager) żydowski kupiec Ernst Munk handlował kapeluszami, których miał największy wybór w mieście. Wina z całego świata oferował dalej położony sklep Waltera Melzdorfa.
Stronę wschodnią Starego Rynku od wschodu zamykał budynek ratusza, w którym działała do 1927 roku wspomniana „Księgarnia Ratuszowa”. Potem mieściła się tu „Rathaus Conditorei” (Cukiernia Ratuszowa), ulubione miejsce ostródzkiej młodzieży. Po lewej stronie ratusza był postój dorożek. W latach trzydziestych XX wieku przed ratuszem, po prawej stronie, zbudowano pawilon Miejskiego Urzędu ds. Turystyki (Städtisches Vehrkersamt). Po 1945 roku mieścił się tu przez długie lata ostródzki oddział PTTK. Obecnie jest tu Centrum Informacji Turystycznej. Ratusz nadal czeka na odbudowę.
Po stronie południowej znajdowała się redakcja i drukarnia „General Anzeiger”, gazety ukazującej się od 1929 roku. Najwyższy w tej części rynku okazały budynek zajmował sklep „Modebazar D. Lonky”, należący do Pauli Garfunkel. W 1932 roku sklep ten stał się celem nieudanego zamachu bombowego. Nieopodal działał również duży sklep konfekcyjny firmy „Thiel & Döhring”. W nowo zbudowanych w latach 60. blokach na parterze mieściły się sklepy – między innymi mięsny (niektórzy ostródzianie pamiętają jeszcze te wielkie kolejki przed jego drzwiami w latach 70. i 80. ubiegłego wieku), spożywczy, obuwniczy i fotograficzny oraz zakład fryzjerski.
NOWY RYNEK
Przy południowej pierzei Nowego Rynku zachował się jedyny, przedwojenny dom na rogu ulicy Pułaskiego. Zbudowano go na miejscu kamienicy, w której mieściła się kiedyś piwiarnia serwująca saskie piwa. Po II wojnie światowej, w ocalałym budynku, przez długie lata działała przychodnia lekarska. Dalej mieściła się „Apteka pod Orłem” – najstarsza w Ostródzie. Na frontowej ścianie, pod rzeźbionym wizerunkiem czarnego orła, wisiała tablica informująca o tym, że w tym domu w ciężkich czasach w dniach od 16 do 23 listopada 1806 roku mieszkali król Fryderyk Wilhelm III i królowa Luiza. Para królewska schroniła się tu przed podążającą na wschód armią Napoleona.
Z apteką graniczyła księgarnia Paula Minninga, jednego z wydawców pocztówek z wizerunkami ówczesnego miasta. Kolejną kamienicę zajmował sklep żydowskiego kupca Jacobusa z konfekcją dla panów, w którym sprzedawano również walizki, laski, parasole i wyroby tytoniowe. Dalej mieściła się cukiernia Augusta Bondziulli, bardzo ceniona przez ostródzian. Następny budynek zajmował dom towarowy „Osteroder Kaufhaus”, własność żydowskiej rodziny Kohn. Po ich wyjeździe do Berlina, znalazł tu miejsce największy sklep meblowy w mieście, należący do Herberta Asta. Za salonem meblowym znajdowała się restauracja „Zentral Automat”. Dwa domy dalej prowadził księgarnię Karl Schwittay, również wydawca wielu kart pocztowych z widokami przedwojennej Ostródy. W czasach PRL-u istniały tu (w blokach znajdujących się bliżej budynku PTTK) między innymi apteka, sklep jubilerski i oddział banku Pekao (drugi oddział wraz z dewizowym sklepem mieścił się w tzw. bunkrze przy ul. Czarnieckiego). Z jego pomocą Polacy na emigracji mogli wspierać swoje rodziny w kraju. Można tu było również nabyć namiastkę amerykańskich dolarów – tzw. bony Pekao, za które można było kupować zachodnie towary, szczególnie ulubione przez młodzież oryginalne dżinsy marki Rifle czy Wrangler, których cena wtedy stanowiła nawet 1/3 przeciętnej pensji Polaka.
Zachodnią część Nowego Rynku zamykał ratusz. W 1907 roku, po wschodniej stronie ratusza, burmistrz Albert Elwenspoek odsłonił Fontannę Trzech Cesarzy, upamiętnienie roku 1888, kiedy to w Niemczech panowało kolejno trzech „kajzerów”: Wilhelm I, Fryderyk III (panował jedynie 99 dni) i Wilhelm II (ostatni cesarz Niemiec, który abdykował w 1918 roku po zakończeniu I wojny światowej). W latach sześćdziesiątych XX wieku kolumna gdzieś się zawieruszyła, a na cokole umieszczono trzy betonowe syreny. Kolumna odnalazła się na początku XXI wieku na prywatnej posesji. W 2004 roku fontannę zrekonstruowano i na pamiątkę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej nazwano Pomnikiem Jedności Europejskiej. Powtórnie odsłonięto go 1 maja 2004 roku. Przedwojenne medaliony, z podobiznami cesarzy, zastąpiły herb Ostródy, herb partnerskiego miasta Osterode am Harz i godło Unii Europejskiej. Trzy syrenki przeniesiono nad brzeg jeziora Drwęckiego w pobliże przystani jachtowych.
Na północ od ratusza, na rogu Baderstrasse (obecnie ul. Pułaskiego), mieścił się jeden z najbardziej wziętych hoteli w mieście – „Deutsches Haus”. Po drugiej stronie ulicy Pułaskiego, w okazałym trzypiętrowym budynku, znajdował się salon obuwniczy Kölschbacha, oferujący wyroby znanej już wtedy firmy Salamander. W leżącej dalej kamienicy rodziny Palm znajdowały się dwa sklepy – pierwszy z artykułami metalowymi był własnością Franza Naue, w drugim Palmowie prowadzili drogerię. W kolejnym lokalu słodycze sprzedawał Paul Schreiber. W latach dwudziestych dom kupiła rodzina Preussów i założyła tu sklep mięsny. W połowie północnej pierzei Nowego Rynku damsko-męski salon fryzjerski prowadził Paul Biendara wraz z synem Kurtem. Dalej artykuły jubilerskie wyrabiał i sprzedawał Georg Koschorreck, którego precjoza znane były w wielu miastach Prus Wschodnich i poza nimi. Za sklepem jubilerskim znajdował się warsztat szklarski Eugena Redemunda, który sąsiadował z piekarnią i cukiernią Ottona Walpuskiego, przejętą w latach trzydziestych przez Friedricha Klauditza. Po II wojnie światowej, w ocalałym parterze jednej z kamienic, podobno funkcjonowała stołówka dla urzędników i nauczycieli. W zbudowanych później w tym miejscu trzech parterowych pawilonach funkcjonowały sklepy – sportowy, ogrodniczy i AGD.
Część wschodnią trójkątnego Nowego Rynku zamyka z prawej strony kościół p.w. św. Dominika Savio zbudowany w latach 1330-51. Doszczętnie spalony w 1945 roku, został odbudowany w latach 80. XX wieku przez zakon Salezjanów, którzy w latach 90., w pobliskim domu parafialnym, założyli pierwszą prywatną szkołę w Ostródzie – Salezjańskie Liceum Ogólnokształcące. Przy kościele zrekonstruowano fragment średniowiecznych murów obronnych Ostródy.
Artykuł pochodzi z serwisu Nasza Ostróda
