ANNA ZAPAŚNIK BARON Z OSTRÓDZKIEGO CENTRUM KULTURY WYRÓŻNIONA

Twórcy, animatorzy, działacze kultury oraz samorządowcy spotkali się w Iławie podczas inauguracji Roku Kulturalnego 2017/2018 na Warmii i Mazurach. Wśród wyróżnionych znalazła się Anna Zapaśnik Baron z ostródzkiego Centrum Kultury.

 

– Kultura jest niezwykle istotnym elementem naszego życia, a samorząd województwa to ważny, a może nawet najważniejszy jej mecenas w naszym regionie – mówił podczas spotkania Gustaw Marek Brzezin, marszałek województwa. Wspieramy wszelkie działania w dziedzinie kultury – począwszy od przedsięwzięć chroniących i kultywujących dziedzictwo kulturowe, poprzez współpracę z instytucjami, po bezpośrednie wsparcie twórców. To m.in. dotacje celowe dla wojewódzkich samorządowych instytucji kultury, wsparcie finansowe różnorodnych imprez i inicjatyw kulturalnych, nagrody marszałka w dziedzinie kultury, stypendia artystyczne czy konkursy dla organizacji pozarządowych.

Zarząd województwa podjął także decyzję o powołaniu zespołu przygotowującego „Program Rozwoju Kultury do roku 2025”. W przygotowanie tego przedsięwzięcia mogą włączyć się wszyscy mieszkańcy Warmii i Mazur.

W minionych miesiącach odbyła się w regionie m.in I edycja Arena Festival Film&Music w EXPO Mazury w Ostródzie, ponadto samorząd województwa jest współorganizatorem przeglądów filmowych – Blue Box i Prison Movie oraz WAMA Film Festival.

Powstał także Regionalny Fundusz Filmowy. W tym roku przyznał on dotację finansową na wsparcie czterech produkcji filmowych – trzech dokumentów i jednej fabuły. Reaktywowaliśmy Forum Kultury Warmii i Mazur „… po słonecznej stronie ulicy”, czyli doroczne spotkania ludzi kultury.

Podczas iławskiego spotkania najlepsi twórcy i animatorzy otrzymali medale i odznaczenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Odznaki Honorowe „Za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego”. Zostały również przyznane nagrody i wyróżnienia „Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego w dziedzinie kultury“ czy Warmińsko-Mazurskia Nagroda Humanistyczna im. Wojciecha Kętrzyńskiego.

Nagrodzeni podczas konferencji:

Nagrody indywidualne

1. Anna Zapaśnik Baron – aktorka dramatu, instruktor teatralny, kulturoznawca, medioznawca, pracuje w Centrum Kultury w Ostródzie jako specjalista do spraw kultury. Współpracuje ze Stowarzyszeniem Mniejszości Niemieckiej „Jodły” w Ostródzie współorganizując Konkurs Piosenki Niemieckiej w Ostródzie oraz koncertów Międzynarodowego Niemiecko-Amerykańskiego Chóru Kameralnego w Ostródzie. Była pomysłodawcą i redaktorem naczelnym nagrania Wspomnienia Świadków Mazurskiej historii. W tym roku pani Anna obchodzi jubileusz 40-lecia pracy, z czego 20 lat przepracowała w teatrach w Gorzowie Wielkopolskim, Zabrzu i czeskim Cieszynie, a pozostałe – w Ostródzie, jako osoba upowszechniająca kulturę.

2. Elżbieta Dziubińska – pracuje w bibliotekarstwie od 27 lat, w tym od 12 lat na stanowisku Dyrektora Biblioteki Publicznej w Morągu. Ma talent do modelowych  w pracy nowoczesnej biblioteki – m.in. założyła Wypożyczalnię Multimedialną, wprowadziła elektroniczny system wypożyczania zbiorów, prowadzi projekty promocyjne jak np. „Książka żyje… Naprawdę!” zrealizowany w 2016 r., który odbił się szerokim echem w mediach ogólnopolskich. Jest świetnym organizatorem, dzięki jej działaniom biblioteka jest miejscem debat ogólnospołecznych i szkoleń z nowych technologii. Współpracuje z licznymi instytucjami i wolontariuszami, promuje lokalną twórczość w galerii bibliotecznej, umożliwia osobom niepełnosprawnym udział w licznych imprezach i konkursach oraz warsztatach.

3. Artur Hauke – z Teatrem im. A. Sewruka w Elblągu związany jest od 2011 r. W tym czasie stworzył wiele niezapomnianych kreacji scenicznych. Jest aktorem wszechstronnym, odnajdującym się znakomicie zarówno w repertuarze dramatycznym, jak i komediowym. Potwierdzeniem tego są nagrodzone „Aleksandrami” role w spektaklach „Jednoręki ze Spokane”, i „Nie wszystko – Wysocki i Okudżawa”, ale także rola Pastora w farsie „O co biega?” Philipa Kinga czy rewelacyjny brat Królowej w „Czarnoksiężniku z krainy z Oz” Lymana Franka Bauma. Poza sukcesami artystycznymi chętnie angażuje się w działania parasceniczne. Aktywnie uczestniczy w projektach realizowanych przez teatr, finansowanych ze środków Unii Europejskiej.

4. Włodzimierz Kowalewski – absolwent polonistyki UMK w Toruniu. Współredagował olsztyńskie czasopismo „Borussia” i toruński „Przegląd Artystyczno – Literacki”. Jest prozaikiem, scenarzystą, autorem słuchowisk, publikował recenzje i felietony na antenie polskiego radia Olsztyn. Zadebiutował tomikiem wierszy w 1981 r. – „Idę do Ciebie spod sklepionego łuku bramy”. Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Bałtyckiego Centrum Pisarzy i Tłumaczy, Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Autor wielu opowiadań i powieści (m.in.„Światło i lęk”, „Ludzie moralni”, „Brzydki człowiek” „Bóg zapłacz!”), wielokrotnie publikowany w antologiach, autor scenariuszy („Ekscentrycy” na podstawie powieści własnej, Srebrne Lwy Gdynia 2015), słuchowisk (m.in. „Geniusz i Muza”, „Epitafium”, „Powrót do Breitenheide”). Jego twórczość była prezentowana w Wiedniu, Budapeszcie, Kolonii, Tel-Awiwie.

5. Adam Kurłowicz – malarz, rysownik, grafik, wychowawca młodych adeptów sztuki, animator kultury i społecznik. Uprawia grafikę warsztatową, malarstwo, fotografikę, ilustrację i rysunek satyryczny, projektuje plakaty, grafikę książkową i wydawniczą. Opracował graficznie i zilustrował 70 książek, współtworzył jako ilustrator dwa filmy animowane (m.in. New Pinokio). Swoją twórczość prezentuje na licznych wystawach indywidualnych oraz zbiorowych, a tych których było 200 ( w tym w Europie i Azji). Opracował graficznie monografię „warmińskie kapliczki” Iwony Liżewskiej i Stanisława Kuprjaniuka.

6. Barbara Lis-Romańczuk – jedna z najbardziej charakterystycznych i istotnych artystek związanych z Olsztynem. Jej realizacje w dziadzienie medalierstwa znane są nie tylko w regionie, ale też na arenie ogólnopolskiej. Jej twórczość (medale, statuetki) towarzyszy wszystkim najważniejszym wydarzeniom naszego regionu. Jest autorką m.in. statuetki Nagrody im. Hieronima Skurpskiego i Medalu Olszyńskiego Biennale Sztuki. Znakomity warsztat, ciekawe rozwiązania formalne budzą podziw odbiorców. Jej prace w technikach baliru nagradzane są w konkursach o zasięgu regionalnym i ogólnokrajowym.

7. Leszek Jan Rogalski – profesor nauk rolniczych, pracownik dydaktyczny Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, patron czytelnictwa wśród młodzieży. Publikuje w pismach zwartych i cyklicznych, a poprzez czasopismo 5 plus X informuje o zainteresowaniach absolwentów i codziennym życiu kortowa. Przewodniczy grupie POECI, publicznie prezentuje swoje wiersze przy akompaniamencie akordeonu, skrzypiec, występów zespołów muzycznych. Za wstydliwe uważa to, ze Polska jest w końcówce państw europejskich pod względem tak niskiej skali czytelnictwa. Swoje wiersze publikuje od 2008 r.

8. Ewa Romanowska – ze środowiskiem olsztyńskiego stowarzyszenia Wspólnota Kulturowa „Borussia” jest związana od 2000 r., od 2006 r. jest członkiem Zarządu Fundacji „Borussia”. Przez kilkanaście lat kierowała projektami o wymiarze lokalnym, regionalnym, krajowym i międzynarodowym, ma w dorobku udział w pięciu edycjach prestiżowego Programu Liderzy Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, programie Laboratorium Innowacji Liderskich, gdzie jako tutorka wspiera liderów lokalnych w realizacji ich projektów rozwojowych. Jest autorką wielu publikacji m.in. na temat współpracy tran granicznej czy obwodu kaliningradzkiego. Koordynuje projekty edytorskie „Borussi”. Brała udział w realizacji projektu, którego celem był remont i adaptacja dawnej Bet Tahary do nowej funkcji.

9. Jerzy Waluga -fotografik, dokumentalista, społecznik. Jego archiwum fotograficzne zawiera ponad 100 tysięcy negatywów, wśród nich 30 tysięcy to fotografie lotnicze, liczny zestaw tematów z wypraw zagranicznych od Bajkału po Islandię. Jest autorem wystaw fotograficznych w miasta i miasteczkach regionu, dokumentujących historię Warmii i Mazur oraz współorganizatorem wystaw zespołowych dokumentujących dzieje szkolnictwa wyższego w Olsztynie. W 2015 roku wydał album zawierający zdjęcia czarno-białe, jest autorem około 40 publikacji.

10. Bożena Buza – pracuje w Zespole Szkół Ogólnokształcących w Przerośli jako nauczyciel przedmiotów humanistycznych. W 2004 roku założyła Zespół Przeroślaczki, do którego należą dzieci ze szkół podstawowych. W 2006 r. Zespół został laureatem na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu w kategorii Mistrz – Uczeń. Kierownik zespołu folklorystycznego „Romniczanie” z Dubeninek od 20 lat. Zespół ma strukturę wielopokoleniową, prezentuje folklor właściwy dla miejsc pochodzenia swoich członków przygotowuje i kultywuje widowiska obrzędowe. Zespół wielokrotnie zdobywał nagrody na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. W latach 2004 i 2008 zespół reprezentował Polskę na Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Szakiai na Litwie.

Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis
Antoni Czyżyk – od 2004 roku jest dyrektorem Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” w Elblągu. Od ponad 30 lat działa aktywnie na rzecz upowszechniania kultury polskiej. Od 2010 r. w CSE działa Regionalna Pracownia Digitalizacji dzięki której kilkaset obiektów muzealnych zostało zdigitalizowanych i udostępnionych w przestrzeni internetowej. Jego szczególną pasją jest taniec, jest trenerem par indywidualnych jaki i formacji standardowej. Formacja standardowa dwukrotnie zdobyła tytuł mistrza świata oraz wielokrotnie mistrza Polski. Od 18 lat Światowid organizuje Międzynarodowy Festiwal Tańca Balic Cup, dzięki czemu Elbląg jest postrzegany jako stolica tańców standardowych.

Odznaki Honorowe „ZASŁUŻONY DLA KULTURY POLSKIEJ”

1. Grażyna Piękos – jest dyrektorem Gminnego Ośrodka Kultury w Lasecznie od 9 lat. Od lat organizuje najważniejsze imprezy kulturalne i wydarzenia artystyczne w Gminie Iława np. Koncerty Niepodległościowe, Noworoczne, Przeglądy Kolęd i Pastorałek, Przeglądy Zespołów Folklorystycznych, Jarmarki Ludowe, Festyny Behringowskie, festiwal Nad Jeziorakiem w Siemianach. Jest również realizatorką projektu „Moje korzenie” w wyniku którego powstały mini-kroniki Laseczna, Ząbrowa, Tynwałdu i Rudzienic. Pani G. Piękos jest również założycielka i solistka zespołów „Fantazja” i „Remedium”, organizatorka dziecięcego zespołu folklorystycznego „Dzieci Ziemi Iławskiej” oraz młodzieżowej grupy wokalnej „Apropo”.

2. Małgorzata Bojarska-Waszczuk – dyrektor Galerii BWA w Olsztynie, absolwentka Sztuk Pięknych w Poznaiu. Jest osobą od lat związaną z wystawiennictwem oraz aktywna twórczo artystką. Ma na koncie blisko 20 wystaw indywidualnych i ponad 50 wystaw zbiorowych w Polsce i zagranicą, trzy katalogi autorskie oraz liczne publikacje w katalogach i czasopismach. Bierze udział w aukcjach charytatywnych (np. na rzecz powodzian czy podopiecznych Hospicjum Domowego Caritas). Jedną z najpopularniejszych wystaw indywidualnych była wystawa fotograficzna „Kamienie. Drogowskazy na dawnych traktach komunikacyjnych” a z wystaw zbiorowych – „Kochajmy Warmię”.

3. Magdalena Czarnocka-Kaptur – związana jest z kulturą i Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” w Elblągu od 1998 roku, obecnie jest zastępca dyrektora. Jest autorem, współautorem, realizatorem licznych projektów kulturalnych m.in. „Wirtualne zabytki Warmii i Mazur”, „Wirtualne Centrum Kultury e-swiatowid ośrodkiem współpracy polsko-rosyjskiej”, „Lefs dance together!”. Od 17 lat jest współorganizatorem Międzynarodowego Festiwalu Tańca Baltic Cup.

4. Bożena Buza – kierownik zespołu folklorystycznego „Romniczanie” z Dubeninek od 20 lat. Zespół ma strukturę wielopokoleniową, prezentuje folklor właściwy dla miejsc pochodzenia swoich członków przygotowuje i kultywuje widowiska obrzędowe. Zespół wielokrotnie zdobywał nagrody na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą. W latach 2004 i 2008 zespół reprezentował Polskę na Międzynarodowym Festiwalu Folklorystycznym w Szakiai na Litwie.

5. Andrzej Karski – jest absolwentem szkoły muzycznej, członkiem Zespołu Pieśni i Tańca Olsztyn oraz chórów Collegium Musicum i Collegium Baccalarum, uczestniczył w ponad 350 koncertach, w tym z chórem Collgium Baccalarum występował we Francji, Włoszech, Austrii., Belgii, Macedonii, Rumunii, Słowacji, Rosji, Litwie i Ukrainie. Zespół także współpracował z Chórem Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii w realizacji dużych form muzycznych, jak msze i oratoria.

6. Sławomir Zieliński – dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury w Kruklankach. Zainicjował i zorganizował zespoły artystyczne: Integracyjny Zespół Tańca Ludowego „Czeremoszki”, dziecięcy zespól wokalno – instrumentalny „Moderato”, Męski Zespół Wokalny „Sapiniaki (jest jego aktywnym członkiem), Żeński Zespół Wokalny „Eksperyment”, zespoły pop – rockowe „Białe Kruki”, „MY”, „No Name”, zespól folklorystyczny „Mżawka”. Zespoły kruklaneckie występowały na Litwie, w Rosji i Białorusi. W GOK odbywają się konferencje o tematyce historycznej i etnograficznej. Uruchomił przy GOK Niepubliczny Punkt Przedszkolny „Chatka Puchatka”.

7. Chór „Ojczyzna” – powstał w 2003 roku w Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie, w dorobku chóru jest 21 wyjazdów zagranicznych podczas których wystąpił 65 razy. Chór wystąpił w TV Trwam w 90-minutowym programie „Odnowić oblicze ziemi” śpiewając kolędy i pieśni patriotyczne. Repertuar chóru obejmuje 185 pieśni, śpiewa w nim 28 osób. Chór czynnie uczestniczy w życiu miasta i powiatu uświetniając uroczystości i jubileusze. Co roku bierze udział w przeglądzie chórów diecezji ełckiej Musica Sacra w Ełku, brał też udział w koncertach muzyki cerkiewnej.

Warmińsko-Mazurskia Nagroda Humanistyczna im. Wojciecha Kętrzyńskiego
prof. Stanisław Achremczyk

Wyróżnienia Partner 2017

1. Powszechna Kasa Oszczędności Bank Polski S.A.
Wnioskodawca: Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie.
Bank jest sponsorem Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii, otrzymał tytuł „Sponsor Filharmonii”, wiąże go z filharmonią umowa sponsorska.

2. Michelin Polska S.A.
Wnioskodawca: Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie.
Michelin udzielił wsparcia finansowego Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie
otrzymał tytuł „Sponsor Filharmonii”, wiąże go z filharmonią umowa sponsorska.

3. Telewizja Polska S.A. Oddział Terenowy w Olsztynie
Wnioskodawca: Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie.
TVP otrzymała tytuł „Patron medialny” Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii im. Feliksa Nowowiejskiego w Olsztynie, filharmonia zawarła z TVP patronacką umowę bezgotówkową, na antenie TVP ukazuje się bardzo dużo relacji z koncertów

4. Szynaka Meble Sp. z o.o.
Wnioskodawca: Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie.
Spółka jest partnerem wystawy czasowej pt. „Na przełomie wieków. Meble w czasach Kopernika” z okazji 500-lecia
powstania tablicy kopernikowskiej. Firma wykonała z własnych materiałów – z litego drewna i metalu stelaże pod 32
obiekty, wymagało to zatrzymania standardowej produkcji

5. ZPS „PATERS” Stanisław Patra
Wnioskodawca: Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” w Elblągu.
Firma „PATERS” wspiera CES finansowo i rzeczowo, przekazuje swoje wyroby uczestnikom konkursów oraz członkom jury i
twórcom. Wspierała Festiwal Piosenki Wartościowej, 17. Międzynarodowy Festiwal Tańca Baltic Cup, 22 Ogólnopolski Festiwal Sztuki Słowa.

6. Krzysztof Piwowarczyk- Burmistrz Węgorzewa
Wnioskodawca: Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie.
Urząd Miejski w Węgorzewie od kilku lat wspiera finansowo Międzynarodowy Jarmark Folkloru w Węgorzewie. Na działalność statutową Muzeum Urząd przekazał nieodpłatnie budynek wraz z działką.

7. WIPASZ S.A.
Wnioskodawca: Teatr im. Stefana Jaracza w Olsztynie.
WIPASZ jest głównym sponsorem XXV Olsztyńskich Spotkań Teatralnych, jest to wsparcie finansowe.

8. Stokota Sp. z o.o.
Wnioskodawca: Teatr im. Aleksandra Sewruka w Elblągu.
Firma wyprodukowała prawie w całości scenografię do spektaklu „Zwierzęta doktora Dolittle”, udziela także wsparcia finansowego.

9. Książnica Polska Sp. z o.o.
Wnioskodawca: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. E. Sukertowej – Biedrawiny w Olszynie
Księgarnia oferuje przystępne ceny i korzystne warunki współpracy bibliotekom. W latach 2014 – 2017 była głównym sponsorem nagrody w dziedzinie literatury „Wawrzyn – Literacka Nagroda Warmii i Mazur”.
Nagrody Marszałka Województwa w Dziedzinie Kultury

 

Nagrody zbiorowe

1. Chór Kameralny Collegium Musicum – olsztyński Chór Kameralny został utworzony przy Miejskim Ośrodku Kultury w Olsztynie w 1997 r. Od 1985 r. dyrygentem chóru jest Janusz Wiliński. Skupia muzyków amatorów, absolwentów szkół muzycznych i pedagogicznych, lekarzy, prawników, studentów i ekonomistów. Zespól wykonał kilkaset koncertów w kraju i zagranicą śpiewając w kościołach, profesjonalnych salach koncertowych oraz szkołach. Przygotował i wykonał kilkadziesiąt dzieł oratoryjno-kantatowych. W 2010 roku zespół został laureatem prestiżowej nagrody Fryderyka w kategorii chóralno-oratoryjnej za CD z muzyką F. Nowowiejskiego we współpracy z Warmińsko-mazurską Filharmonią oraz uhonorowany Platynową Płyta za Cd z kolędami „Cicha noc”. Jest jednym z najdłużej działających chórów w województwie warmińsko-mazurskim.

2. Kapela Jakubowa – została założona w 1997 r. przez Tadeusza Machelę. Większość piosenek zespołu utrzymana jest w klimacie warmińsko-mazurskiego folkloru z nutką muzyki pop, rock i country. Zespół koncertował w wielu krajach europejskich, otrzymując wyróżnienia i pochlebne opinie. Ma na koncie 30 płyt i blisko 1000 koncertów – nawet w Parlamencie Europejskim. Zespół znany jest z tego, że wielokrotnie występuje charytatywnie i nigdy nie odmawia potrzebującym. W repertuarze zespołu są także programy społeczne związane z patriotyzmem i ochroną środowiska.

3. Chór „Concordia Dobre Miasto” – w tym roku Chór obchodzi 35-lecie swojej działalności artystycznej. W pierwszych latach działał jako chór kościelny, w 2010 r. zarejestrowano Stowarzyszenie Chór Concordia. Obecnie Concordia to czterogłosowy chór żeńsko-męski, soliści estradowi i kapela podwórkowa w różnych konfiguracjach muzycznych, w zależności od wykonywanego repertuaru. Grupa liczy 50 osób. Posiada w swym repertuarze programy estradowe w stylistyce patriotycznej, bożonarodzeniowej, ludowej, rozrywkowej, musicalowej i operetkowej. Bierze udział w Festynach Kultury Polskiej „Znad Issy” w Kiejdanach, Poniewieżu i Trokach.

4. Pro Musica Antiqua – zespół założony został w 1992 r. w Olsztynie. Kierownikiem i menadżerem jest prof. Leszek Szarzyński. Zespół dysponuje bogatym repertuarem obejmującym muzykę różnych epok, najchętniej propaguje dzieła mistrzów baroku i wczesnego klasycyzmu. Ważne miejsce w repertuarze zajmują utwory napisane specjalne dla zespołu przez m.in. Marcina Błażewicza, Mariana Sawę i Marka Sewena. Od początku swojego istnienia działał pod patronatem Muzeum Warmii i Mazur, od 1996 r. zespół występuje w ramach comiesięcznych koncertów kameralnych „Cavata na olsztyńskim zamku”.

5. Chór „Ojczyzna”- powstał w 2003 r. w Węgorzewie, w ciągu ostatnich 14 lat wystąpił ponad 300 razy, w dorobku chóru jest 21 wyjazdów zagranicznych podczas których wystąpił 65 razy. Chór wystąpił w TV Trwam w 90-minutowym programie „Odnowić oblicze ziemi” śpiewając kolędy i pieśni patriotyczne. Repertuar chóru obejmuje 185 pieśni, śpiewa w nim 28 osób. Chór czynnie uczestniczy w życiu miasta i powiatu uświetniając uroczystości i jubileusze. Co roku bierze udział w przeglądzie chórów diecezji ełckiej Musica Sacra w Ełku, brał też udział w koncertach muzyki cerkiewnej. Od 2010 r. bierze udział w Festiwalu Kultury Polskiej w Krasławiu na Łotwie i podczas Forum Polonijnego w Czerniachowsku.

Źródło: Wrota Warmii i Mazur

Dodaj komentarz

*

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.